Multatuliaanse reactie
Interessant en intrigerend. Dat is alles wat ik over idee 1299 kwijt kan. Een levensverhaal, het levensverhaal van Multaboni. Ik kan er niks tegenin brengen, het zijn immers feiten. Dus lever ik mijn commentaar op de ideeën van Multatuli, nu ik er de ruimte voor heb. Idee 9: 'Ik zeide in 5, dat de optelling van veel middelmatigheden altyd gelyk blyft aan één middelmatigheid. Waarschynlyk had ik moeten zeggen: het gemiddelde eener verzameling van middelmatigheden staat beneden de middelmatigheid. Neem 'n schaal aan van 1° tot 100°. De middelmatigheid dobbert tusschen 33° en 67°. Het meerendeel der menschen staat zóó naby graad 33 – dat is: zoo naby de grens waaròver onbruikbaarheid begint, of erger – dat de weinigen die zich bewegen naby 67° - in de buurt van uitstekend – niet in-staat zyn het gemiddelde van 't geheel optevoeren tot 51°. Daarom zou ik stemmen tegen parlementaire regeeringsvormen, als ik iets beters kon vinden.'
Af en toe zijn de ideeën van Multatuli niet te begrijpen. Helemaal niet als er zo veel getallen in voor komen dat het een wiskundesom wordt. En wiskundesommen uitleggen laat ik over aan wiskundeleraren, dus vraag de betekenis aan hen. Snappen zij er ook niks van, leg het idee dan voor bij de filosofiedocent. Weten ze het allebei niet, kruip dan in het hoofd van Multatuli of ga naar het volgende idee, idee 10: 'De jeugd moet zich oefenen in 't bepalen.' Kort, krachtig en onduidelijk. Typisch. Oefenen in het bepalen, het denken, spreken, leren? Bepaal voor jezelf wat bepalen inhoudt en misschien biedt dat een antwoord. Idee 11: 'Om 'n voorwerp te teekenen, is 't niet voldoende den omtrek, de kleur en de schaduw van dat voorwerp te kennen, men moet dat alles kunnen weergeven. Om 'n gedachte uit te drukken, moet die geworden zyn tot beeld, dat is: tot denkbeeld. Zo'n beeld moet men leeren teekenen.' Nadenken is weer het toppunt. Nadenken over een beeld, een gedachte, vormt een denkbeeld. We zijn immers denkdieren.