Fred Knippen kleurt buiten de lijnen
Beeldend kunstenaar uit Westervoort creëert, doceert en inspireert
WESTERVOORT – Kunst staat centraal in het leven van vrij beeldend kunstenaar en grafisch ontwerper Fred Knippen (67). De Westervoorter creëert, doceert en inspireert jong en oud.
Kunst. Uren kan hij vertellen, verhalen en mijmeren over zijn loopbaan, ontwikkeling, het belang van kunst en de essentie van verwondering. "Ontketen je innerlijke oermens en waan jezelf terug in de prehistorie, de tijd van imposante beesten, ongetemde landschappen en natuurlijk de befaamde muurschilderingen. Muurschilderingen zijn prachtige tekeningen die de kenmerken schilderen van lokale flora en fauna, maar kan de oermens daarom gezien worden als kunstenaar?"
Gezellig aan het hobbyen
Hij geeft zelf antwoord: "In tijden waarin overleven de prioriteit was, lijkt het niet aannemelijk dat voorouders gezellig aan het hobbyen waren met elkaar.
Toch moeten deze schilderingen een zeker doel hebben gehad. Deze schilderingen ontstonden toen de oermensen als nomaden rondtrokken en consequent geconfronteerd werden met de gevaren van de natuur. Het hielp andere stammen.
Door de tekeningen werden ze gewaarschuwd en wisten ze wat hen te wachten stond in de betreffende regio's. Niet door een telefoontje, niet door schrift, maar door beeld.
Door puur de essentiële kenmerken van bijvoorbeeld een kudde buffels aan te brengen op de prehistorische rotswanden, konden mensen toentertijd in één oogopslag zien wat ze konden verwachten."
Deze vorm van kunst is voor Knippen een grote bron van inspiratie geweest; het uitvergroten van dat wat ertoe doet zonder daarbij afbreuk te doen aan de persoonlijke interpretaties en fantasieën van een ieder die zijn ogen zou leggen op hetgeen wat Knippen maakt.
"Zolang er ruimte is voor herkenning, is minder meer", vertelt Fred.
Figuratieve-abstracte kunst
Na het afstuderen aan de kunstacademie in Arnhem en een periode als freelance grafisch ontwerper besloot Knippen dat het roer om moest.
Om zijn creativiteit meer tot uiting te kunnen brengen in zijn werk, begon hij voor zichzelf als typografisch kunstenaar.
Ook deze missie bleek eindig toen Knippen, tijdens het knippen, als bij toverslag zijn roeping vond. In de abstracte, grove papierresten van zijn toenmalige typografische werken, ontdekte hij zijn nieuwe inspiratie: de figuratieve-abstracte kunst. De abstracte kunst had Fred in zijn greep. In combinatie met het, eerdergenoemde, accentueren van essentie, zorgde dat voor een wending in zijn carrière.
Eigenzinnigheid van de kunstenaar
Na een aantal jaren als kunstenaar en tal van succesvolle exposities, is het de vraag hoe Knippen omgaat met commentaar op zijn werken.
De Westervoorter is zeer gematigd in zijn reactie: "Het is de kunst een middenweg te vinden tussen positieve en negatieve kritiek." Volgens Fred kan negatieve kritiek de eigenzinnigheid van de kunstenaar beïnvloeden, omdat deze zich te veel laat leiden door wat anderen willen zien. Toch brengt positief commentaar ook de nodige lasten met zich mee wanneer kunstenaars zichzelf al aan hun plafond wanen. "Negatieve kritiek is nooit leuk, maar goede kritiek is ook niet alles."
Het belang van kunst
De kunstenaar, wiens gum zijn grootste vriend is, doet uit de doeken dat kunstzinnige en culturele interesse niet enkel iets is voor toekomstig schilders.
Fred wil mensen motiveren zich meer te interesseren in de details en de wereld om hen heen, om te blijven ontdekken, maar vooral om buiten de lijnen te durven kleuren.
"Het is de kunst een
middenweg te vinden
tussen positieve en
negatieve kritiek"
Wie dit doet zal volgens de vrij kunstenaar vanzelf minder benauwd gaan denken. "Dat kan mijn kind van drie ook" is een veel gemaakte statement. Volgens Fred Knippen gaat het niet om "mooi" of "lelijk". "Iets wordt pas kunst wanneer het niet meer uitmaakt of iets mooi of lelijk is", vertelt hij. "Iedereen kan iets mooi vinden en vervolgens weer weglopen, maar een werkstuk aan de muur heeft langer nodig dan drie seconden."
Zelfs wanneer je iets minder mooi vindt, is het volgens Knippen de uitdaging om op zoek te gaan naar wat je wél waardeert in het schilderij, "Misschien is het schilderij niet je favoriet, maar wie weet is de boodschap van de kunstenaar wel overgekomen."
Cultuur is interactie
Kunst is daarbij onlosmakelijk verbonden met cultuur, ongeacht welke cultuur. "Een beeld zegt meer dan een duizend woorden", zo luidt het spreekwoord. Cultuur is overal terug te zien: handel, kleding, maar dus ook in schilderingen. En het bijzondere aan cultuur is dat het geïsoleerd weinig waarde heeft, een cultuur deel je met elkaar. Of zoals Fred het verwoordt: "Cultuur is interactie".
Leren verwonderen
Naast zijn werk als kunstenaar, deelt Fred Knippen zijn perspectieven en ervaringen graag met anderen. Zo gaat Knippen scholen rond om de verbeelding van kinderen te verwezenlijken in door hem gekozen opdrachten.
Basisscholen en de onderbouw van het voorgezet onderwijs zijn hierbij de grootste doelgroepen. Vaak draaien zijn lessen om een zeker thema en stelt Fred zichzelf als doel de kinderen te verwonderen en tegelijkertijd te inspireren. Een voorbeeld van kunstzinnig lesmateriaal is dat hij leerlingen leert omgaan met gemengde middelen. Zodat ze meer durven dan alleen met een pen of een potlood te tekenen.
Met zijn ervaringen op veel gebieden weet Knippen er elke keer weer een leuke, maar ook educatieve les uit te halen. "Vind het kunstwerk in je tekening", moedigt Fred de leerlingen aan om hun creatieve grenzen te verleggen.
Een opdracht van Knippen is bijvoorbeeld dat hij kinderen vraagt een tekening te maken, waarna een gedeelte hiervan wordt uitvergroot tot een geheel nieuw beeld: abstracte kunst. Enthousiaste suggesties en ideeën zijn bij Knippen altijd aan het juiste adres, dat is immers waar creativiteit om draait.
Na afloop hoopt Fred dat hij de kinderen heeft kunnen stimuleren om zelf verder te ontdekken, zelf creatief te blijven en op cultureel onderzoek te gaan naar, bijvoorbeeld naar musea. Niet omdat Knippen hoopt op een boel nieuwe schilders en kunstenaars. "Het is belangrijk om de ingeslagen paden te kunnen verlaten en om ook op andere manieren te leren denken."
Leren van elkaar
Behalve zijn werk op scholen, geeft Knippen ook les aan huis. Knippen vertelt open en eerlijk over zijn interacties met jongeren met autisme. "Het duurt lang voordat je het vertrouwen van ze wint en je kunt vervolgens ook niet doen alsof iets wat ze hebben gemaakt mooi is, want ze prikken zo door je vleierij heen."
"Het is belangrijk
om ook op andere
manieren te
leren denken"
Knippen staat altijd klaar om ze te helpen zichzelf te ontplooien en hun talenten tot volledige uiting te laten brengen.
"Deze jongeren ontwikkelen zich niet enkel op kunstzinnig gebied, maar ook sociaal gaan ze er op vooruit", spreekt Knippen met grote bewondering.
Het mooiste van deze interactie is volgens Fred dan ook dat zijn pupillen niet enkel van hem leren, maar ook andersom. "Ik denk dat ik nog meer leer van hen dan zij van mij", vertelt hij trots.
Inspiratie is overal
De grote vraag is natuurlijk hoe diep de bron van inspiratie voor Fred nog is voor de toekomst. Met volle overtuiging antwoordt de beeldend kunstenaar dat hij niet gelooft in een zogeheten 'writers-block', een veel voorkomend fenomeen bij schrijvers en schilders, waarbij de toevoer van inspiratie plots een halt toe wordt geroepen. "Alles wat ik nodig heb staat in mijn schetsboek, het is alleen nog niet ontdekt", spreekt Fred.
Van gedachteloos aan de telefoon krabbelen tot de papierresten van een ander werk, inspiratie is in zijn ogen overal. Want volgens de beeldend kunstenaar is er "niets nieuws onder de zon", alles is al eens gedaan. "Het is dan ook de kunst om je heen te blijven kijken en om dingen te herontdekken op nieuwe manieren", besluit hij.
