Arnhemse burgemeester naar Nijmegen voor 26ste Ien Daleslezing

ARNHEM/NIJMEGEN - Of burgemeester Ahmed Marcouch uit Arnhem naar Nijmegen wil komen voor het uitspreken van de jaarlijkse Ien Daleslezing? Nou en of! 

Arnhem ziet Marcouch zijn stad zo weinig mogelijk verlaten, maar als hij zijn geliefde buurstad kan helpen ‘het gif van de discriminatie terug te dringen’ – met alle liefde. Ja, ook op vrijdagavond aan de rand van het weekend. Zeker wanneer een gewaardeerde collega als burgemeester Hubert Bruls hem verwelkomt voor het Nijmeegse huis der democratie. Marcouch kwam rechtstreeks van het ROC Nijmegen, want bij de jaarlijkse lezing over artikel 1 van de grondwet horen goede gesprekken met de nieuwe generatie.

Op bezoek bij ROC

Marcouch voelt zich zichtbaar thuis bij de leerling-automonteurs. ‘Hoeveel diploma’s moeten wij nog halen tot werkgevers de deur openen voor Fatima en Yüksel?’, vragen de studenten hem. Zij hebben zich de hele week al voorbereid op dit gesprek. Zij volgden de lessen bij hun docenten en verzamelden als huiswerk vragen onder hun studiegenoten. ‘Wij willen ons wel invechten’, zeggen zij met verwijzing naar het regeringsmotto van zelfredzaamheid en naarstig op zoek naar leerzame stages. Maar de inspanningen moeten wel van twee kanten komen, anders zijn al hun voorbereidingen tevergeefs: ‘Hoeveel diploma’s moeten wij nog halen? Waar zijn de mensen die de deuren voor ons openen?’ 

Met deze roep om wederzijdsheid in zijn oren betreedt Marcouch de Nijmeegse raadzaal. Schoolgesprekken zijn cruciaal, zegt hij, met voor ogen de waarschuwing van de recente enquête naar ons hedendaagse kennisniveau over de Holocaust: “Wie ten onder gaat aan discriminatie en racisme, kan dat niet meer na vertellen”, zal hij even later zeggen, “de uitgeroeide Joden zijn voor altijd stil, evenals de stemmen van hun kinderen die nooit geboren zijn. Gelukkig groeit in steden als Arnhem en Nijmegen de belangstelling voor de herdenkingen van jaar tot jaar”, constateert hij.

Stilte 

 Veel ROC-studenten kwamen mee naar de stampvolle raadzaal in het Nijmeegse stadhuis. Dit zou een emotionele bijeenkomst worden, vermoedde Marcouch vooraf al, over niets minder dan de bestaansvraag: ‘Mag ik er zijn?’ Zoals in december bij de excuses voor de slavernij, vertelt hij, over hoe hij tv keek met een groepje jongeren uit zijn stad: “Voor belangrijke gebeurtenissen vraag ik vaak schoolklassen of andere groepen erbij, als lessen burgerschap voor onze nieuwe generatie.” 

Marcouch, zelf kind van Riffijns-Marokkaanse voorouders die veel te lijden hadden van gezagsdragers in oorlogstijd, ziet dat elke migrant het verdriet herkent dat van generatie op generatie meekomt: “Ik zelf ook. Wij voelen hun trauma’s doorwerken. Ook bij recente pesterijen, zoals onlangs toen de Koran op straat verscheurd en vertrapt werd.”

“Het verdriet en de verblinding, dit is wat wij begrijpen moeten over wat discriminatie uitricht”, zegt hij achter de microfoon en haalt de filosoof Spinoza aan, zoon van gevluchte ouders uit Zuid-Europa: ‘Laten wij niet bespotten, niet betreuren noch verwensen, maar begrijpen’. En begrijpen is niet de afronding, maar het begin. Daarna moet er van alles gebeuren aan herstel en aan de ‘nooit meer’-les. Rutte heeft dat begrepen”, zegt Marcouch. “Wij moeten zelf ook enorm opletten dat wij discriminatie niet doorgeven aan volgende generaties.”

Zondebok 

Hoe? “Door elkaar te leren mensen te zien als mensen. Wij raken verblind als wij van mensen nummers maken, op hun arm of in de boekhouding. En dat gebeurt sluipenderwijs als kinderen van jongs af worden opgevoed met het idee dat ‘ons soort mensen’ beter zijn. Waar zij miskende stadgenoten negeren, daar komen de complotdenkers de wijken in, die zeggen: ‘Beter, maar armer. Door de vreemdelingen, die krijgen jullie woningen, banen en budgetten. Zo worden hedendaagse zondebokken gemaakt.”

“Deze aangeleerde superioriteit, daar komen wij vanaf door iets beters te oefenen: inlevingsvermogen. Begrijpen, zou Spinoza zeggen. Iqra, zegt Marcouch met de Koranlezer – leren; je ogen, hart en hersens gebruiken.” 

“In de pedagogische wijken vormt Arnhem-Oost allianties rond de ouders, met solidariteit als het ultieme tegengif voor discriminatie. Thuis, op school en op straat; met docenten, jongerenwerkers, straatcoaches, wijkagenten en andere opvoeders.”

Gun de vrijheid 

En gun dan de vrijheid die je meekrijgt, ook aan anderen – is de oproep in de 26ste Ien Daleslezing. 

“Gun moslimhomo’s de behoefte aan discretie richting hun families, opdat zij niet verstoten worden. En gun als moslimhomo’s de Nederlandse Joden hun levenswandel, verdedig ze. Gun als Nederlandse Joden de afgewezen jongeren de baan, help ze toegang krijgen. Gun als jongeren je zussen vrijheid. Zo komen wij af van deze tragische discriminatie”, besluit Marcouch. 

“Laten wij verder gaan dan begrijpen, zou de wijze bisschop Tutu tegen Spinoza zeggen, laten wij elkaar dragen en vormen.”